انواع شاخه های حسابداری

انواع شاخه های حسابداری

 

انواع شاخه های حسابداری که مهمترین شاخه های حسابداری عبارتند از: حسابداری صنعتی، حسابداری مالی، حسابرسی، حسابداری دولتی و حسابداری مدیریت.

 

1-1- حسابداری صنعتی

 

 

این حسابداری به تدریج پس از انقلاب صنعتی روی داد در جهت نیاز به دانستن بهای تمام شده محصولات تولیدی بود.

در این نوع از حسابداری هدف اصلی سیستم دانستن بهای تمام شده یک واحد از نظر تمامی عوامل هزینه می‌باشد.

همزمان و همراه با تکامل ابزارها و شیوه های تولید، در سده های بعد، روشها و شیوه‌ های هزینه‌ یابی پیشرفته‌ ای ابداع و بکار گرفته شد که هزینه عملیات را بدرستی شناسایی نماید.

حسابداری صنعتی امروزه ثمره این فرایند شتاب آمیز تکاملی است که اصولا” همان هدف اندازه گیری و گزارش بهای تمام شده محصولات، خدمات و فعالیت‌ ها را دنبال می‌کند.

 

2-1- حسابداری مالی

 

 

هدف اصلی در این نوع از حسابداری، تهیه صورتهای مالی اساسی می‌باشد که مورد نیاز استفاده کنندگان از این صورتهای مالی است؛ شاید بتوان گفت که دلیل اصلی پیدایش این نوع حسابداری، اصل تفکیک شخصیت می‌باشد.

این اصل امکان مشارکت صاحبان سرمایه ای را که به تجارت نمی پرداختند، ممکن ساخت و به این شکل باعث رشد و توسعه بنگاه های تجاری شد.

این نوع از مشارکت باعث پیدایش سهام و بازار بورس شد. البته دلیل اصلی ایجاد بازار بورس را می توان، افزایش شمار شرکتهای سهامی دانست.

یکی دیگر از موضوعات اصلی که در این دوران تأثیر اساسی بر رشته حسابداری گذاشت برقراری مالیات بر درآمد بود.

این نوع از مالیات که در اغلب کشور های صنعتی اروپا وسیله ای برای تأمین عدالت اقتصادی است از اوایل قرن نوزدهم ایجاد و به تدریج جزئی از نظام مالیاتی کشورها شد.

تعیین مالیات بر درآمد مستلزم شناخت دقیق سود خالص بود و لازمه این شناخت نگهداری حسابها و دفاتر منظم و تهیه صورتهای مالی که میزان سود را به درستی نشان دهد.

به این ترتیب دولتها به صورت یکی از اصلی ترین استفاده کنندگان از صورتهای مالی مؤسسات درآمدند.

دیگر استفاده کنندگان از این صورت‌ های مالی عبارتند از: بانکها، اعتبار دهندگان، بستانکاران بلند مدت و کوتاه مدت، فروشندگان، مشتریان، کارکنان، سرمایه‌ گذاران بالقوه، کارگزاران بازار سرمایه، جامعه و مدیریت موسسه ها است.

 

3-1- حسابداری دولتی

 

اندیشه کنترل عمومی بر هزینه های دولت از اواخر قرن نوزدهم میلادی به بعد پدید آمد و دولتهای برخی از کشور های اروپایی مکلف شدند که درآمدها و هزینه های سالانه خود را پیش بینی و به تصویب مجلس نمایندگان برسانند.

بدین ترتیب، تنظیم و تدوین بودجه دولت متداول گردید پیدایش و رواج سیستم بودجه، سیستم حسابداری متناسبی را طلب می کرد که این جریان به پیدایش حسابداری دولتی به صورت رشته‌ ای متمایز انجامید.

 

4-1- حسابداری مدیریت

 

 

در اواخر قرن نوزدهم مدیریت علمی به عنوان رشته‌ ای خاص توسط فردریک تیلور مطرح گردید.

مدیریت علمی بطور بسیار خلاصه، روش برخورد منظم و منطقی با مسائل سازمان‌ ها به منظور یافتن مناسب‌ ترین راه برای انجام هر کار است و بر کسب اطلاع دقیق و کامل از آنچه می‌گذرد و نتایجی که بر اثر هرگونه تغییر حاصل می‌شود تأکید دارد.

این نوع از مدیریت نیاز زیادی به اطلاعاتی از قبیل بهای تمام شده محصولات و خدمات، مقدار تولید، هزینه اجزاء مختلف تولید، قیمت فروش محصولات و خدمات و ظرفیت منابع مختلف نظیر ظرفیت تولیدی ماشین آلات و تجزیه و تحلیل این اطلاعات داشت.

این جریان، نیاز به اطلاعات و بخصوص اطلاعات مالی را فزونی بخشید.

افزایش استفاده مدیران از اطلاعات مالی موجب شد که روشهای هزینه یابی تولیدات، خدمات و فعالیتها بهبود و توسعه یابد و اطلاعات مفصل تری از جنبه های مختلف مالی فعالیت‌ ها فراهم آید؛ بدین ترتیب، حسابداری مدیریت به عنوان رشته‌ ای خاص در اوایل قرن حاضر شکل گرفت.

 

5-1- حسابداری منابع انسانی

 

 

یکی از مباحث جدید در دانش حسابداری، نگرش نوین به منابع انسانی به عنوان یکی از موثرترین عوامل مولد در ایجاد درآمد موسسات است.

در این مبحث، ارزش اقتصادی منابع انسانی به مثابه دارایی با اهمیت موسسه تلقی و امکان ارایه آن در صورت‌ های مالی مطرح می گردد.

 

1-5-1- تعریف حسابداری منابع انسانی:

 

حسابداری منابع انسانی عبارت‌ است از شناسایی و ارزیابی منابع انسانی موسسه و گزارشگری به اشخاص ذینفع، در این تعریف سه بخش اساسی پیرامون منابع انسانی وجود دارد:

• شناسایی: تشخیص کمیت و کیفیت آن و تهیه آمار مناسب.

• ارزیابی: اندازه گیری ارزش اقتصادی و تعیین میزان مالی آن.

• گزارشگری: تنظیم و ارایه گزارش‌ های مالی مناسب در مورد آن.

گذری بر تاریخچه ای از حسابداری در ایران:

حسابداری در ایران امروز، با تعریف ها، مفاهیم و بازتاب عملکرد گسترده‌ اش، جایگاه مناسبی در نظام مالی و اقتصادی یافته است.

بازتاب این امر را می توان در توجه خاص مدیران به حسابداری و استفاده از اطلاعات مالی در تصمیم‌ گیری ها و سیاست‌ گذاری های استراتژیک موسسه‌ ها و شرکت‌ های تحت نظارت شان مشاهده کرد.

در سطح کلان نیز شاهد اعتماد و اتکای نظام مالی کشور به رسیدگی‌ های حسابرسان، بررسی اسناد و مدارک فعالیت‌ های مالی به وسیله آنان و قضاوت نهایی ایشان هستیم که در قالب گزارش حسابرسی منتشر می شود.

نخستین انتشارات مستقیم به حسابداری و حسابرسی در ایران بخشنامه 1413/11/13 می‌ باشد که برای بار اول از اصطلاحاتی از قبیل بیلان ( ترازنامه ) بدهکار و بستانکار صحبت می شد که خود مقدمه‌ ای بر قوانین مالیاتی سالهای بعد بود.

همچنین در سال 1322 قانون مالیات بر در آمد تدوین شد.

با وجود اینکه این قانون هرگز به مورد اجرا گذاشته نشد ولی اصطلاحاتی از قبیل هزینه و درآمد در آن به کار رفته بود.

انجمن حسابداران خبره که در سال 1353 بوجود آمده بود، در آذر ماه 1350 لایحه تأسیس شرکتهای سهامی حسابرسی به تصویب کمیسیون های مجلسی رسید.

در حال حاضراین شرکت در حال حاضر عملیات حسابرسی کلیات مؤسسات دولتی مستقل و نیمه مستقل (سازمان های دولتی به غیر از وزارت خانه ها و شرکتها ) مؤسساتی که از دولت کمک مالی دریافت می‌کنند را عهده‌دار می‌باشد.

 

 

ویژگی های کیفی اطلاعات حسابداری برای استفاده کنندگان برون سازمانی

 

اطلاعات حسابداری که به تصمیم گیرندگان برون سازمانی ارایه می‌شود در قالب گزارش‌ ها و صورت‌ های مالی است که شامل صورت حساب سود و زیان، ترازنامه و صورت جریان وجوه نقد است.

علت نقش نداشتن استفاده‌ کنندگان در تهیه این گزارش‌ ها، مجامع دولتی و موسسات علمی و حرفه‌ ای حسابداری، واحدهای گزارشگر به رعایت اصول و استانداردها موظف می کنند.

استفاده کنندگان با اعتماد کامل، این نوع اطلاعات و گزارش‌ ها را برای تصمیم گیری مورد استفاده قرار دهند.

همچنین این گزارش‌ ها و اطلاعات باید از ویژگی‌ های کیفی خاصی برخوردار باشند تا برای تصمیم‌گیری، مفید و قابل استفاده باشند.

 

ویژگی های کیفی اطلاعات حسابداری برای استفاده کنندگان درون سازمانی به شرح زیر است.

مربوط بودن:

مربوط بودن یکی از ویژگی‌ های مهم اطلاعات حسابداری است. کلیه اطلاعاتی را که در تصمیم گیری نسبت به یک مساله موثر واقع شود، اطلاعات مربوط می‌نامند.

بنابراین، مربوط بودن را می‌توان در قالب تأثیر اطلاعات حسابداری بر تصمیم‌ های استفاده کنندگان در مورد ارزیابی نتایج رویدادهای گذشته و پیش بینی آثار رویداد های فعلی یا آتی و یا اصلاح انتظارات آنان بیان کرد.

اگر چه این ویژگی در تهیه گزارش‌ های برون سازمانی و درون سازمانی اهمیت زیادی دارد، اما اهمیت آن در بررسی‌ های درون سازمانی بیشتر است.

 

به موقع بودن:

به موقع بودن یعنی این که اطلاعات حسابداری در زمان مناسب در دسترس استفاده کنندگان قرار گیرد زیرا بسیاری از انواع اطلاعات به ویژه اطلاعات مالی، با گذشت زمان به سرعت ارزش و فایده خود را از دست می‌دهند.

ویژگیه به‌ موقع بودن اطلاعات، در مورد گزارش‌ های درون سازمانی به مراتب از اهمیت بیشتری برخوردار است زیرا این‌گونه اطلاعات، اغلب برای کنترل و اعمال نظارت بر عملیات روزانه به کار می‌رود.

 

اهمیت:

اهمیت به این مفهوم به کار می‌رود که اطلاعات حسابداری باید به صورت خلاصه از انبوه اطلاعات، استخراج و ارایه گردد به نحوی که برای استفاده کنندگان معنا داشته باشد.

اگر اطلاعات بیش از حد متعارف ارایه شود اطلاعات مرتبط با تصمیم گیری، در میان انبوه اطلاعات گم خواهد شد و استفاده کنندگان نخواهد توانست تصمیم گیری صحیحی انجام دهند.

به عبارت دیگر همان گونه که اطلاعات کم موجب می گردد که پیش‌بینی و تصمیم‌ گیری صحیح انجام نگردد اطلاعات با جزییات زیاد و غیر مهم نیز، تصمیم‌ گیری را مشکل خواهد کرد.

 

قابل مقایسه بودن: 

قابل مقایسه بودن به این معناست که اطلاعات تهیه شده در یک شرکت یا شرکت‌ های متفاوت بر اساس اصول، روش‌ های حسابداری، طبقه‌ بندی، نحوه افشای حقایق و چارچوب مشابه ارایه شود تا خصوصیات مشابه آنها، مقایسه آنها را امکان‌ پذیر سازد.

 

صحیح بودن:

 صحیح بودن به معنای ارایه واقعیت‌ ها در قالب کمیت‌ های قابل اندازه گیری با دقت کافی است. برای این‌ کار لازم است حسابداران بدانند چه چیزی را اندازه‌گیری می کنند که نشان‌‌دهنده موضوع مورد سنجش و اندازه گیری است.

حسابرسی و مدیریت بنگاه اقتصادی:

 

حسابداری یک فعالیت اجتماعی و حرفه ای است که شامل منابع انسانی و غیر انسانی می‌گردد و بین منابع انسانی و غیر انسانی واکنش های متقابلی وجود دارد که فرهنگ جامعه بر منابع انسانی تأثیر گذار است.

با وجود اینکه حرفه حسابداری کمتر جنبه فرهنگی دارد ولی بدلیل وابستگی آن به جنبه‌ های انسانی و واکنش‌ های متقابل آن، فرهنگ بر حسابداری تأثیر گذار شده است.

یکی از مهمترین تفاوتها در اعمال حسابداری در بین کشورها، تفاوت‌ های فرهنگی است.

محتوای گزارش‌ ها عموما” بستگی به تاریخ، آداب و رسوم و فرهنگ منطقه دارد و بدین دلیل است که در بعضی کشورها گزارش های مالی، سرمایه‌ گذار را مدنظر دارد.

در بعضی از کشورها و مناطق، طلبکاران یا اداره کنندگان دولتی از آنجایی که ارزش کار در ارتباط با فرهنگ تعیین می‌شود لذا تلقی مفاهیم زیر از پارامتر های مهم در تعیین ارزش محسوب می‌گردند.

 

• فرد گرائی در مقابل جامعه یا جمع گرائی

• فاصله طبقاتی زیاد در مقابل کاهش فاصله طبقاتی

• مرد‌ گرائی در مقابل زن‌ گرائی یا انسان گرائی

• اصالت سرمایه در مقابل اصالت معنویت یا اصالت کار

• پنهان کاری در مقابل آشکار سازی

 

ارزشهای جوامع نیز از لحاظ بعد زمانی با یکدیگر متفاوتند. بعضی از جوامع بر گذشته و برخی دیگر بر حال و آینده تکیه دارند.

برخی ممالک مانند آمریکا بر” من ” تکیه دارد ولی ژاپن بر ” ما ” تکیه دارد. برخی بر فرد و سرمایه و برخی دیگر جامعه و کار اصالت می‌دهند.

این فرهنگ‌ ها گزارش‌ های مالی متفاوت، نوع رسیدگی‌ های متفاوت و کنترل‌ های متفاوتی را نیز طلب می‌‌کنند و اصل افشاء در هر کدام تفسیر خاص خود را دارد.

هدف‌ های حسابداری و حسابرسی نیز بر انگیخته از اوضاع حاکم بر محیط حسابداری و حسابرسی است و محیط حسابداری و حسابرسی به عنوان یک سیستم فرعی از سیستم کل اقتصاد به گونه‌ ای است که همواره با واحد های اقتصادی، اعتبار دهندگان و حرفه حسابداری در تعامل است.

لذا تعیین هدفهای حسابداری و حسابرسی و گزارش های مالی تضاد منافع این سه گروه را در بر خواهد داشت و با توجه به اینکه مدیریت واحد های اقتصادی از عمده ترین تصمیم گیرندگان اقتصادی هستند پس خود نیز جز اصلی ترین استفاده کنندگان گزارش های مالی محسوب می‌شود.

یکی از فرضیات حسابداری ” تفکیک شخصیت است ” که همواره بایستی بین صاحبان واحدهای اقتصادی و شخصیت مستقل واحدهای اقتصادی تمایز قایل شد.

زیرا صاحبان واحد اقتصادی شکلی از بستانکاران هستند که در واحد اقتصادی دارای منافعند و در این راه مالکان باید بدانند که مدیر نیستند و مدیران هم باید بدانند که مالک واحد اقتصادی نیستند.

رشد سریع و بی‌ امان نیازهای اطلاعاتی استفاده کنندگان حسابرسان را پذیرش مسئولیت بیشتری در مقابل جامعه دعوت می‌کند و اعتبار اطلاعات به درجه درستی و صحت آنها وابستگی شدید خواهد داشت.

 

محیط کنترلی ترکیبی از موارد زیر است:

• طرز تفکر مدیریت و چگونگی اجرایی کردن آن

• نمودار سازمان

• نحوه مدیریت منابع انسانی

• پیش بینی مالی و بودجه ای

• حسابرسی داخلی

برای درخواست مشاوره و قیمت انواع نرم افزار های حسابداری در اینجا کلیک کنید .

 

نویسنده : امین کامیابی